Przyjmowanie jednoosobowego przedsiębiorcy do spółki jawnej

Przyjmowanie nowego wspólnika do spółki jest zawsze obarczone ryzykiem. Ryzyko to jest tym większe, jeżeli nie znamy zbyt dobrze osoby, którą przyjmujemy do spółki. Spółka jawna (poza spółką cywilną) jest najprostszą formą prowadzenia zbiorowej działalności gospodarczej i z tego powodu tworzą ją zazwyczaj krewni lub dobrzy znajomi, którzy sobie ufają i z góry wiedzą, jak może układać się ich współpraca gospodarcza. Niemniej przyjęcie do spółki nowej osoby, zwłaszcza z poza znanego grona, może zapewnić nowe możliwości, zarówno inwestycyjne jak i rozwojowe – nie wspominając o zastrzyku gotówki. Szczególnym przypadkiem jest przyjęcie do spółki nowego wspólnika, który wnosi do spółki swoje przedsiębiorstwo, które prowadził jednoosobowo.

Jak zatem przyjąć nowego wspólnika w swoje szeregi? Po pierwsze, należy podjąć uchwałę o wyrażeniu zgody przez dotychczasowych wspólników na przystąpienie nowego wspólnika do spółki na ustalonych uprzednio warunkach. Przy zmianach osobowych, także przy przystąpieniu nowego wspólnika do spółki jawnej, należy zmienić umowę spółki, dlatego do uchwały warto dołączyć projekt zmiany i tekst jednolity zmienionej umowy spółki. Po drugie, nowy wspólnik powinien złożyć oświadczenie o przystąpieniu do spółki. Konieczna jest także zmiana umowy spółki i przyjęcie jej tekstu jednolitego. Umowa będzie zawarta między wspólnikami dotychczasowymi oraz tym, który dołącza. Trzeba dokonać zmian umownych zgodnie z art. 25 KSH, zwłaszcza pkt. 2, który określi wkłady wnoszone przez nowego wspólnika i wartość tych wkładów – w tym wypadku będzie to wartość wnoszonego przedsiębiorstwa. Dzięki włączeniu przedsiębiorstwa może również dojść do zmiany siedziby spółki, jej firmy oraz przedmiotu działalności. Jeśli bowiem przedsiębiorstwo nowego wspólnika ma dobrą renomę, warto przyjąć takie rozwiązania, dzięki którym spółka będzie kojarzyła się z tym przedsiębiorstwem. Warto w takiej sytuacji rozważyć włączenie nazwy przedsiębiorstwa do nazwy spółki.

Na skutek przyjęcia nowego wspólnika do spółki wchodzi jego przedsiębiorstwo, czyli ogół składników materialnych i niematerialnych, służących do wykonywania działalności gospodarczej – zgodnie z art. 55¹ KC. Czynność prawna dotycząca przedsiębiorstwa dotyczy wszystkiego, co wchodzi w jego skład – art. 55² KC, o ile nie zastrzeżono inaczej.

Włączając przedsiębiorstwo do spółki należy pamiętać o formie czynności prawnych, w szczególności oświadczenia o przystąpieniu do spółki jawnej. W przypadku wniesienia przedsiębiorstwa wymagana jest forma szczególna, tj. pisemna z podpisem notarialnie poświadczonym – art. 75¹ § 1 KC w zw. z art. 73 § 2 KC. Jeżeli natomiast w skład przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość, konieczna będzie forma aktu notarialnego – art. 75¹ § 4 KC w zw. z art. 158 KC w zw. z art. 73 § 2 KC. Zmieniona umowa spółki wymaga zgłoszenia do sądu w celu wpisania do rejestru zmian personalnych i majątkowych.

Przyjmując do spółki wspólnika – przedsiębiorcę, należy pamiętać o ryzyku związanym z odpowiedzialnością za długi. W takim przypadku sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana. Ogólna regulacja przyjmowania nowego wspólnika do spółki jest taka, że nowo przyjęty wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed jego przystąpieniem – zgodnie z art. 32 KSH – i taki wspólnik odpowiada na równi z innymi wspólnikami na zasadach z art. 31 KSH. Jeśli jednak nowy wspólnik jest jednoosobowym przedsiębiorcą (będącym osobą fizyczną), który jako wkład wnosi swoje przedsiębiorstwo, to zgodnie z art. 33 KSH spółka odpowiada za zobowiązania tego przedsiębiorstwa powstałe przy jego prowadzeniu przed dniem wniesienia go do spółki. Odpowiedzialność ta jest ograniczona do wartości przedsiębiorstwa wg jego stanu w chwili wniesienia, a wg cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Oznacza to, że w momencie kiedy takie przedsiębiorstwo znajdzie się w majątku spółki, wierzyciel przedsiębiorstwa może prowadzić egzekucję z jej na podstawie art. 31 KSH – jeśli zatem okaże się, że nowy wspólnik ma spore długi, o których pierwotni wspólnicy nie wiedzieli i przystąpi on do spółki, to wierzyciele nowego wspólnika mogą egzekwować swoje długi z majątku spółki oraz wszystkich wspólników. Takie rozwiązanie niesie ryzyko bankructwa spółki i przymusowej partycypacji wspólników za długi nieuczciwego wspólnika. Jeśli spółka jawna ma dobrą sytuację finansową, a długi nie są zbyt wysokie, to najpewniej spółka przetrwa na rynku mimo poniesionej straty – jednak z ograniczonymi możliwościami rozwoju. Zatem jak się bronić przed takimi nieprzewidzianymi konsekwencjami?

Jeżeli przyjmujemy do spółki wspólnika, któremu nie do końca ufamy, to w oświadczeniu o przystąpieniu do spółki jawnej możemy zawrzeć klauzulę o odpowiedzialności takiego wspólnika. Nowy wspólnik oświadczy, że jego przedsiębiorstwo jest wolne od długów oraz że wspólnik naprawi szkodę, jaką poniesie spółka na skutek fałszywości tego oświadczenia. Możemy też domagać się zabezpieczenia, np. hipoteki na nieruchomości nowego wspólnika na rzecz spółki.

Jak więc widać z powyższego, można bronić się przed nieuczciwym nowoprzystępującym do spółki wspólnikiem, jednak warto w pierwszej kolejności sprawdzić wiarygodność przystępującego wspólnika już przy wyrażaniu zgody na jego przystąpienie do spółki, aby uchronić się od ewentualnej konieczności spłaty długów przedsiębiorstwa wniesionego do spółki.