Czym jest spółka partnerska?
Spółka partnerska
Wśród spółek osobowych można wyróżnić spółki o mieszanym charakterze. Takie spółki, pomimo że zostały wprost uregulowane jako spółki osobowe, zawierają w sobie elementy spółek kapitałowych, co wpływa na ich specyfikę. Wśród spółek osobowych można wyróżnić dwie spółki o mieszanym charakterze – spółkę komandytowo-akcyjną oraz opisywaną w niniejszym artykule spółkę partnerską.
Zgodnie z art. 86 § 1 KSH spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Dodatkowo w art. 87 i 88 KSH zostały przewidziane wymagania dotyczące partnerów, tj. mogą być nimi jedynie osoby uprawnione do wykonywania (na mocy oddzielnych przepisów) wolnych zawodów, które to zawody zostały enumeratywnie wyliczone w art. 88 KSH, od którego wyjątkiem mogą być tylko ustawy szczególne. W skrócie można powiedzieć zatem, że istotą spółki partnerskiej jest wykonywanie wolnych zawodów. Bardzo często są to zawody zaufania społecznego, których wykonywanie wiąże się ze zwiększonym poziomem ryzyka (np. lekarz, radca prawny, makler papierów wartościowych), a ze względu na wysokie wymagania co do posiadanych kompetencji wykonywanie zawodu poprzedzone jest latami nauki i przygotowania, a zakończone zdaniem państwowego egzaminu zawodowego. Właśnie z powodu, iż wykonywanie tego typu zawodów wiąże się z posiadaniem wysokich kwalifikacji, a także bardzo często reprezentowania sobą szczególnie wysokich standardów etycznych czy moralnych, wynika pierwsza specyficzna regulacja spółki partnerskiej, jaką jest ograniczenie odpowiedzialności partnerów.
Utworzenie spółki partnerskiej
Spółka partnerska została uregulowana w przepisach art. 86-101 KSH, co jest regulacją dość lakoniczną w stosunku do innych spółek osobowych. Należy mieć na uwadze, że zgodnie z art. 89 KSH do spółki partnerskiej, podobnie jak w przypadku wszystkich spółek osobowych, stosuje się w sprawach nieuregulowanych przepisy dotyczące spółki jawnej, a ponadto mają do niej zastosowanie ogólne przepisy o spółkach osobowych. Podobnie jak w przypadku spółki jawnej, założenie tej spółki jest odformalizowane (pomijając postępowanie przed sądem rejestrowym, które jest rygorystyczne). Do jej utworzenia wystarczy umowa pomiędzy wspólnikami zawarta w formie pisemnej (pod rygorem nieważności). Wkłady, wnoszone do spółki mogą być pieniężne, lub niepieniężne, tak jak to miało miejsce w spółce jawnej.
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki partnerskiej
Jednakże pomimo lakonicznego ujęcia spółki partnerskiej w przepisach, kodeks spółek handlowych przewiduje dla tej spółki dwie zasadnicze modyfikacje: zmniejszenie zakresu odpowiedzialności poszczególnych wspólników oraz możliwość powołania w spółce zarządu.
Zgodnie z art. 95 KSH, partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. W skrócie można zatem powiedzieć, że każdy z partnerów odpowiada za własne “błędy w sztuce” jakie popełnił w związku z wykonywanym zawodem. Jednakże umowa spółki może przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej. Wspomniana regulacja nie jest jednak oderwana od ogólnych zasad odpowiedzialności subsydiarnej wspólników za długi spółki (art. 89 w zw. z art. 31 KSH). Oznacza to, że spółka pełni poniekąd funkcję gwaranta za “błąd w sztuce” jednego z partnerów. Dlatego też jest uzasadniony pogląd, że w takim przypadku partner, który wyrządził spółce szkodę może być pociągnięty przez spółkę do naprawienia powstałej szkody. Zatem spółka, która pokryła stratę może żądać jej spłaty regresowo, o ile umowa spółki tego nie wyklucza lub nie wprowadza innych rozwiązań. W przypadku nieuregulowania tej kwestii w umowie spółki, mają zastosowanie reguły ogólne prawa cywilnego.
Reprezentacja i prowadzenie spraw spółki partnerskiej
Drugim swoistym elementem w spółce partnerskiej jest możliwość wprowadzenia zarządu spółki, do którego stosowane będą odpowiednie przepisy dotyczące zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 97 KSH). Zarząd w spółce partnerskiej jest jej najbardziej kapitałową cechą, która przesądza o mieszanym charakterze spółki i w istotny sposób modyfikuje sposób reprezentacji spółki oraz prowadzenia jej spraw. Należy zwrócić uwagę, że zgodnie z generalną zasadą z art. 96 § 1 KSH każdy partner ma prawo reprezentować spółkę samodzielnie, jeżeli nie jest to uregulowane odmiennie w umowie spółki. Jednak poprzez możliwość ustanowienia zarządu w spółce partnerskiej mamy do czynienia z jedynym przypadkiem spółki osobowej, gdzie za pomocą umowy od prowadzenia spraw spółki zostaną wyłączeni wszyscy wspólnicy. W takim wypadku dochodzi do zastosowania kapitałowego rozwiązania ze spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do spółki partnerskiej. Powołanie zarządu wyklucza bowiem prowadzenie spraw spółki i jej reprezentowanie przez pozostałych partnerów. Postanowienia umowy o istnieniu zarządu lub możliwości jego późniejszego powołania na drodze uchwały partnerów mogą być zawarte w pierwotnej umowie spółki lub mogą być dodane poprzez jej późniejszą zmianę. W przypadku powołania zarządu staje się on wyłącznie kompetentnym organem do prowadzenia spraw spółki. W skład zarządu spółki mogą wejść osoby trzecie spoza jej składu osobowego lub poszczególni partnerzy spółki.
Podsumowanie
W ramach podsumowania można stwierdzić, że hybrydowy charakter spółki partnerskiej poprzez połączenie rozwiązań przewidzianych dla spółek osobowych oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wprowadza elastyczny mechanizm dla efektywnego prowadzenia działalności gospodarczej połączonej ze zwiększonym ryzykiem, które wynika z faktu wykonywania wolnych zawodów. Sprzyjają temu regulacje, pozwalające z jednej strony na zminimalizowanie ryzyka poniesienia strat za błędy jednego z partnerów oraz możliwość wprowadzenia profesjonalnego organu zarządzającego, co sprawdza się szczególnie dobrze w spółkach partnerskich o rozbudowanych strukturach osobowych i dużym majątku, gdzie partnerzy nie mają czasu na zajmowanie się kwestiami zarządzania. Spółka partnerska jest również godna polecenia z tego powodu, że rozwiązania jakie proponuje, nie mogą być zaoferowane przez spółkę jawną czy komandytową.
