Czy udział w spółce osobowej oraz zyski z udziału należą do majątku osobistego wspólnika?

W sytuacji gdy wierzyciel spółki osobowej nie jest w stanie zaspokoić się z majątku spółki, odpowiedzialnymi za długi spółki własnym majątkiem są wspólnicy. Czy wierzyciel zawsze będzie mógł zaspokoić się z przysługujących wspólnikowi praw majątkowych z tytułu udziału w spółce i zysku z udziału? Wspólnicy, którzy zawarli związek małżeński, zawsze będą odpowiadali za zobowiązania spółki swoim majątkiem osobistym (niekoniecznie zaś majątkiem wspólnym małżeńskim). Powstaje zatem pytanie, czy prawa majątkowe z tytułu udziału w spółce i wypłacony wspólnikowi zysk zawsze należy do jego majątku osobistego i będzie mógł być przeznaczony na spłatę długów spółki?

Według art. 31 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami powstaje wspólność majątkowa, która obejmuje przedmioty nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub jednego z nich, natomiast przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą między innymi pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, a także dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków. Nie jest istotne, do której grupy przyporządkujemy zysk wypłacony wspólnikowi z tytułu udziału w spółce, będzie on należał do majątku wspólnego. Co jednak z samym udziałem w spółce?

W doktrynie jak i w orzecznictwie zauważany był problem zakwalifikowania praw majątkowych z tytułu udziału wspólnika w spółce cywilnej i spółkach osobowych do majątku osobistego wspólnika. Problem ten miała rozwiązać nowelizacja kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zmieniająca między innymi art. 33 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który reguluje, jakie przedmioty majątkowe należą do majątku osobistego małżonków. W punkcie 3. tego przepisu znajdują się „prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom”. Według autorów projektu przepis miał rozwiązać problem w szczególności praw majątkowych wynikających z udziału małżonka w spółce cywilnej i spółkach osobowych i tym samym przesądzić, że należą one do majątku osobistego małżonka. O ile faktycznie przepis ten ma zastosowanie do wspólników spółek cywilnych, o tyle nie obejmuje sytuacji wspólników spółek osobowych. Zgodnie bowiem z art. 8 kodeksu spółek handlowych, spółka we własnym imieniu nabywa prawa, posiada swój własny majątek, a więc nie jest on objęty współwłasnością łączną wspólników, jak to ma miejsce przy spółce cywilnej. Skoro zatem prawa majątkowe z tytułu udziału wspólnika w spółce osobowej nie powinny być zaliczane do majątku osobistego, zgodnie z już przytaczaną powyżej regułą należałoby je zaliczyć jako składnik majątku wspólnego małżonków.

Wydaje się zatem, że pomimo zmiany przepisów nadal nie można jednoznacznie zakwalifikować udziału w spółce osobowej do majątku osobistego wspólnika, co rodzi konsekwencje w postaci trudności zaspokojenia się wierzyciela spółki z udziału wspólnika. O tym czy wierzyciel spółki osobowej może zaspokoić się tylko z majątku osobistego wspólnika spółki osobowej czy również z majątku wspólnego małżonków będzie mowa w kolejnych wpisach.