Egzekucja z majątku wspólnika spółki cywilnej

Co powinien zrobić wierzyciel w sytuacji, gdy jedyne wartościowe przedmioty dłużnika znajdują się w majątku spółki cywilnej, w której uczestniczy? Przepisy k.c. zabraniają w takiej sytuacji zaspokojenia z udziału wspólnika we wspólnym majątku wspólników jak również z udziału w poszczególnych składnikach tego majątku. Wierzyciel nie jest jednak bezradny a dokonanie kilku dodatkowych czynności pozwoli na zajęcie wartościowych rzeczy z majątku spółki.

Majątek wspólników s.c.

Majątek wspólników spółki cywilnej jest objęty tzw. współwłasnością łączną (w odróżnieniu od współwłasności w częściach ułamkowych) podobną do tej, która istnieje w ustroju wspólności majątkowej małżonków. Pełni ona rolę służebną wobec stosunku spółki i trwa tak długo jak istnieje sama spółka. Jej cechą charakterystyczną jest m.in. to, że wspólnicy nie mogą dokonać podziału majątku wspólnego w czasie trwania spółki oraz to, że wierzyciel wspólnika nie może domagać się zaspokojenia z udziału wspólnika z majątku wspólnego ani z żadnej rzeczy znajdującej się w tym majątku. Innymi słowy: tak długo jak istnieje spółka nie jest możliwe zaspokojenie się z przedmiotów wchodzących w skład majątku wspólnego wspólników.

Zachodzą często takie sytuacje, w których dłużnik nie posiada nic wartościowego co mógłby zająć i zlicytować komornik. Często przyczyną takiego stanu rzeczy jest zapobiegliwość dłużnika, który próbując ukryć majątek ustanowił w małżeństwie rozdzielność majątkową i przekazał wszystkie aktywa żonie. I co z tego, że mieszka w pięknym domu i jeździ luksusowym autem, gdy ani dom ani auto nie są jego własnością i nie może być z nich prowadzona egzekucja.

Co zatem zrobić?

Jeżeli dłużnik okaże się wspólnikiem spółki cywilnej, to przy spełnieniu kilku dodatkowych przesłanek możliwa będzie egzekucja z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład majątku wspólników. Podstawą prawną do działania będzie art. 870 k.c. Zgodnie z tym przepisem: Jeżeli w ciągu ostatnich sześciu miesięcy została przeprowadzona bezskuteczna egzekucja z ruchomości wspólnika, jego wierzyciel osobisty, który uzyskał zajęcie praw przysługujących wspólnikowi na wypadek wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania, może wypowiedzieć jego udział w spółce na trzy miesiące naprzód, chociażby spółka była zawarta na czas oznaczony. Jeżeli umowa spółki przewiduje krótszy termin wypowiedzenia, wierzyciel może z tego terminu skorzystać.

Konieczne zatem będzie wypowiedzenie umowy spółki przez wierzyciela osobistego wspólnika. Aby uzyskać takie uprawnienie najpierw wierzyciel musi:

– skierować egzekucję do majątku ruchomego wspólnika pozostającego poza spółką,

– w postępowaniu egzekucyjnym uzyskać zajęcie praw przysługujących wspólnikowi na wypadek wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania.

Dodatkową przesłanką jest bezskuteczność egzekucji z ruchomości dłużnika w ciągu ostatnich sześciu miesięcy. Dopiero po spełnieniu powyższych przesłanek wierzyciel może wypowiedzieć umowę spółki.

Po upływie terminu wypowiedzenia ustanie pomiędzy wspólnikami stosunek spółki, a w konsekwencji także wspólność majątkowa wspólników. W takiej sytuacji możliwe stanie się prowadzenie egzekucji ze składników majątkowych, które wchodziły do spółki.

Z praktyki

Inspiracją do napisania tego tekstu była sytuacja, w której znalazł się mój klient – wspólnik s.c. Drugi wspólnik był dłużnikiem osobistym banku. W tej sprawie komornik prowadzący egzekucję na rzecz banku wniósł o dokonanie wpisu w księdze wieczystej nieruchomości zawiadomienia o wszczęciu egzekucji z nieruchomości. Sąd dokonał wpisu zgodnie z wnioskiem doręczając odpis mojemu klientowi. Niezwłocznie po otrzymaniu tej informacji w imieniu klienta zaskarżyłem orzeczenie powołując się m.in. na art. 863 § 3 k.c., który zabrania wierzycielowi zaspokojenia się z udziału w majątku wspólnym wspólników s.c. a także z udziału w poszczególnych składnikach tego majątku. W wyniku tego Sąd uchylił zaskarżony wpis a nieruchomość pozostała wolna od zajęcia.