Program Operacyjny Inteligentny Rozwój – czyli wsparcie projektów od pomysłu do rynku

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój jest największym w Unii Europejskiej programem finansującym badania, rozwój i innowacje, i drugim co do wielkości budżetu krajowym programem operacyjnym nowej perspektywy finansowej na lata 2014-2020. Głównym beneficjentem programu będą przedsiębiorstwa, oraz jednostki naukowe, a także instytucje otoczenia biznesu. Program składa się z czterech głównych osi priorytetowych:

• Oś I – Wsparcie prowadzenia prac B+R przez przedsiębiorstwa,
• Oś II – Wsparcie otoczenia i potencjału przedsiębiorstw do prowadzenia działalności B+R+I,
• Oś III – Wsparcie innowacji w przedsiębiorstwach,
• Oś IV – Wzmocnienie potencjału naukowo-badawczego.

Dodatkową oś priorytetową stanowi pomoc techniczna programu, w ramach której finansowane będą działania związane z promocją i wdrażaniem programu.

Już sam układ osi priorytetowych PO IR wskazuje na cel programu – wsparcie projektów od pomysłu do rynku, i takie jest też hasło przewodnie Programu.

Założeniem nowej perspektywy finansowej jest zwiększenie nakładów ponoszonych przez przedsiębiorstwa na działalność badawczo-rozwojową. Cel jaki został postawiony przed Unią Europejską w zakresie rozwoju inteligentnego to przeznaczenie 3% PKB na B+R w 2020r. Wartość ta oczywiście została zróżnicowana w zależności od możliwości każdego z krajów członkowskich. Dla Polski zobowiązanie to zostało określone na poziomie 1,7% PKB na B+R w 2020r. Osiągnięcie takiego poziomu na pierwszy rzut oka nie wydaje się niczym szczególnie trudnym, w końcu jest to niewiele ponad połowa średniej unijnej, i to dopiero w perspektywie 5 najbliższych lat., zwłaszcza jeśli weźmie się pod uwagę dane Polskiej Agencji Informacji Inwestycji Zagranicznych S.A. opublikowane w opracowaniu „Sektor B+R w Polsce”, gdzie możemy przeczytać że „Polska osiągnęła imponującą dynamikę wzrost nakładów na działalność badawczo-rozwojową. W okresie 2002-2010 skumulowany wzrost wyniósł 122,5%, a średnia stopa wzrostu wyniosła 10,5% r/r, analogiczne wartości dla UE to odpowiednio 27,4% i 3,1%.” Jednak gdy się głębiej zastanowić i bliżej przyjrzeć można dojść do wniosku że osiągnięcie tego wskaźnika to jednak ambitne zadanie. Zgodnie z danymi Eurostatu z listopada 2014r., wydatki na B+R w Polsce wyniosły 0,87% PKB w 2013r., wobec średniej unijnej na poziomie 2,02% PKB. Najwyższy poziom wydatków na B+R w relacji do PKB wśród krajów unijnych w roku 2013r. odnotowały: Finlandia – 3,32%, Szwecja – 3,21%, najniższy: Rumunia – 0,60% oraz Cypr 0,48%. Tak więc osiągnięcie przez Polskę poziomu wydatków na B+R na poziomie 1,7% PKB jest zadaniem bardzo ambitnym, ponieważ de facto oznacza podwojenie aktualnej wartości tego współczynnika w ciągu najbliższych 5 lat. Warto równocześnie zaznaczyć, że wydatki na B+R w Polsce w 2004r. wynosiły 0,56% PKB, więc pomimo licznych programów promujących i wspierających działalność badawczo-rozwojową w ciągu ostatnich 10 lat, nie udało nam się osiągnąć takiej dynamiki wzrostu nakładów na B+R w relacji do PKB jaką jesteśmy zobowiązani osiągnąć w kolejnych 5 latach. Realizację zobowiązań Polski w zakresie działalności badawczo-rozwojowej ma wesprzeć właśnie Program Operacyjny Inteligentny Rozwój.

W ramach I osi priorytetowej PO IR przedsiębiorcy mogą liczyć na wsparcie w realizacji projektów polegających na prowadzeniu prac badawczo-rozwojowych, na działania te zarezerwowano ponad 44% budżetu programu czyli prawie 3,85 mld euro. Przewiduje się finansowanie trzech głównych typów projektów: projektów B+R w przedsiębiorstwach, sektorowych programów B+R, oraz prac B+R finansowanych z udziałem funduszy kapitałowych. Przedsiębiorstwa będą miały możliwość samodzielnego prowadzenia prac B+R, mogą też skorzystać ze wsparcia innych podmiotów, możliwa jest bowiem realizacja projektu partnerskiego (w ramach konsorcjum przedsiębiorstw), lub też zlecanie części prac podmiotom zewnętrznym (jednostkom naukowym, innym przedsiębiorstwom, sieciom naukowym, konsorcjom naukowo-przemysłowym itp.). Ciekawymi programami w ramach, których możliwe będzie ubieganie się o dofinansowanie projektów badawczo-rozwojowych będzie tzw. „Szybka ścieżka” czyli Poddziałanie 1.1.1 oraz DEMONSTRATOR+. Program „Szybka ścieżka” swoją nazwę zawdzięcza zredukowaniu do minimum formalności oraz skróceniu czasu wydania decyzji do zaledwie 60 dni od dnia złożenia dokumentów, program dedykowany jest projektom na wczesnym etapie rozwoju. Projekty bardziej zawansowane, w których etap prac laboratoryjnych został już zakończony mogą liczyć na wsparcie w ramach programu DEMONSTRATOR+, którego celem jest wytworzenie instalacji pilotażowej pozwalającej przetestowanie nowego rozwiązania w skali demonstracyjnej. Ciekawą propozycją dla przedsiębiorców są również programy sektorowe, które w swoim założeniu mają być odpowiedzią na zidentyfikowane problemy branży dla której program będzie dedykowany. Obecnie zatwierdzone zostały programy INNOMED (dla branży medycznej), oraz INNOLOT (branża lotnicza), trwają jednak prace nad kolejnymi programami sektorowymi takimi jak INNOICT (program dla branży IT), INNORAIL (branża kolejowa), INNOCHEM (branża chemiczna), INNOMOTO (branża motoryzacyjna), oraz wieloma innymi. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju planuje rozpoczęcie naborów wniosków już od kwietnia 2015r., dlatego zachęcam do zapoznania się z dostępnym już harmonogramem konkursów.

II oś priorytetowa PO IR to przede wszystkim inwestycje w infrastrukturę B+R przedsiębiorstw, wsparcie transferu technologii w formie patentu lub nieopatentowanej wiedzy technicznej i implementacja nowego rozwiązania, oraz proinnowacyjne usługi dla przedsiębiorstw świadczone przez instytucje otoczenia biznesu na rzecz MŚP, czy też tzw. bony na innowacje umożliwiające rozwijanie kontaktów MŚP z jednostkami naukowymi. W ramach inwestycji w infrastrukturę B+R przedsiębiorcy będą mieli możliwość uzyskania wsparcia na inwestycje w aparaturę, sprzęt i technologie oraz inną niezbędną infrastrukturę, która służyć będzie tworzeniu innowacyjnych produktów i usług. Projekty dotyczyły więc będą tworzenia i rozwoju działów B+R, laboratoriów oraz centrów badawczo-rozwojowych.

Celem posiadania własnego działu bądź centrum badawczo-rozwojowego jest prowadzenie prac B+R zmierzających do opracowania nowych produktów lub usług, które później zostaną wdrożone do bieżącej działalności gospodarczej, przyczyniając się tym samym do wzrostu konkurencyjności firmy oraz zwiększenia jej przychodów ze sprzedaży tychże produktów czy usług. Tego rodzaju działania mogą liczyć na dofinansowania w ramach III osi priorytetowej PO IR. Przewiduje się współfinansowanie wydatków niezbędnych do uruchomienia produkcji nowego produktu lub świadczenia nowej usługi, oraz poza kosztami stricte związanymi z produkcją, również wydatki związane z internacjonalizacją wyników wdrożenia B+R, związanych z ich komercjalizacją na rynkach zagranicznych, ochroną własności intelektualnej, wzornictwem czy rozwojem kadr.

Trzeba przyznać, że hasło – wsparcie projektów od pomysłu do rynku ma przełożenia na kształt programu, który daje przedsiębiorcom duże możliwości rozwoju prowadzonej działalności. Zachęcam więc do skorzystania z szansy jaką daje nowa perspektywa finansowa. Aby jednak wykorzystać ją w pełni konieczne jest przeanalizowanie planów inwestycyjnych firmy w dłuższej perspektywie czasu, i zastanowienie się nad odpowiedzią na pytanie – jak chcę żeby moja firma wyglądała za kilka lat i jakich narzędzi potrzebuję, aby to osiągnąć?